Rozporządzenie EUDR (European Union Deforestation Regulation, rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1115) stanowi kolejny etap działań Unii Europejskiej na rzecz zrównoważonego handlu międzynarodowego. Zostało uchwalone 31 maja 2023 r., a opublikowane 9 czerwca 2023 r. w Dzienniku Urzędowym UE. Jego celem jest ograniczenie wprowadzania na rynek UE towarów i produktów przyczyniających się do wylesiania lub degradacji lasów oraz przeciwdziałanie utracie różnorodności biologicznej i emisjom gazów cieplarnianych.
W praktyce oznacza to, że przedsiębiorstwa importujące lub eksportujące produkty takie jak kawa, kakao, soja, drewno, guma, olej palmowy, bydło, a także produkty pochodne, na przykład papier, meble, skóra czy czekolada, będą musiały wykazać pełną przejrzystość swoich łańcuchów dostaw.
Zakres przedmiotowy i podmiotowy (art. 1, art. 4 i art. 5 EUDR) obejmuje określone towary: drewno, kakao, kawa, kauczuk, soja, palma olejowa, bydło, oraz produkty z nich wytwarzane, np. meble drewniane, czekoladę, kawę paloną lub bezkofeinową, opony gumowe, nasiona soi, skórę garbowaną czy mięso z bydła. Rozporządzenie nakłada obowiązki na:
- podmioty – osoby fizyczne lub prawne wprowadzające produkty do obrotu lub wywożące je z UE,
- podmioty handlowe – osoby w łańcuchu dostaw, które nie wprowadzają produktów bezpośrednio na rynek, ale uczestniczą w ich dystrybucji.
Zgodnie z propozycją Komisji Europejskiej z 21 października 2025 r. w sprawie zmiany rozporządzenia EUDR, obowiązki mają objąć duże i średnie przedsiębiorstwa już od 30 grudnia 2025 r., natomiast mikro- i małe firmy od 30 czerwca 2026 r.. Projektowane zmiany mają na celu m.in.:
- zapewnienie pełnej operacyjności systemu informatycznego do monitorowania łańcuchów dostaw,
- uproszczenie obowiązków sprawozdawczych dla mikroprzedsiębiorstw i małych operatorów z krajów o niskim ryzyku, przy zachowaniu robust tracking mechanism,
- zwiększenie efektywności i przejrzystości wdrażania EUDR oraz wzmocnienie współpracy z państwami trzecimi.
Rozporządzenie wymaga od firm gromadzenia i raportowania szczegółowych danych o pochodzeniu towarów, w tym współrzędnych geolokalizacyjnych miejsc produkcji, dat wytworzenia surowców oraz informacji o dostawcach. Udostępnianie właściwym organom oświadczeń o należytej staranności następuje za pomocą systemu informacyjnego (TRACES), ustanowionego i utrzymywanego przez Komisję Europejską.
Należyta staranność obejmuje:
- Gromadzenie informacji i dokumentów potwierdzających, że produkty nie powodują wylesiania i są zgodne z przepisami kraju produkcji,
- Środki oceny ryzyka – identyfikacja, czy istnieje ryzyko niezgodności produktów,
- Środki zmniejszające ryzyko – wdrożenie procedur minimalizujących wykryte ryzyko.
Produkty nie mogą być wprowadzone do obrotu ani wywiezione, jeśli nie istnieje ryzyko lub jest ono znikome oraz jeśli nie złożono oświadczenia o należytej staranności.
Benchmarking i klasyfikacja krajów: EUDR klasyfikuje kraje według ryzyka wylesiania i degradacji lasów: niskie, standardowe i wysokie. Na podstawie Rozporządzenia Wykonawczego Komisji (UE) 2025/1093 Polska została uznana za kraj o niskim ryzyku, co oznacza uproszczone obowiązki dla polskich operatorów (m.in. brak obowiązku oceny ryzyka i podejmowania środków zmniejszających ryzyko).
Działania Ministerstwa Klimatu i Środowiska w zakresie wdrożenia EUDR:
Ministerstwo Klimatu i Środowiska wraz z Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Ministerstwem Rozwoju i Technologii pracuje nad ustawą krajową, która zapewni stosowanie EUDR w Polsce. Projekt ustawy przewiduje wyznaczenie trzech organów właściwych:
- Inspekcja Weterynaryjna – bydło i produkty pochodne,
- Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych – kakao, kawa, palma olejowa, soja,
- Inspekcja Ochrony Środowiska – drewno i kauczuk.
Koordynatorem krajowym będzie minister właściwy do spraw środowiska.
Przygotowanie do EUDR wymaga audytu i mapowania łańcucha dostaw, wdrożenia procedur due diligence i zarządzania ryzykiem, wyboru odpowiednich dostawców oraz integracji systemów raportowania z platformą TRACES. Firmy, które rozpoczną działania już teraz, zyskają czas na płynne dostosowanie procesów i uniknięcie ryzyka kar.
Rozporządzenie EUDR to jedno z największych wyzwań regulacyjnych ostatnich lat. Odpowiednio przygotowane firmy nie tylko spełnią wymogi prawa, ale również wzmocnią swoją pozycję na rynku europejskim i mogą uzyskać przewagę konkurencyjną dzięki zgodności z globalnym standardem zrównoważonego handlu.
Nasza kancelaria specjalizuje się w prawie pracy oraz prawie transportowym, a także w przeprowadzaniu audytów dla przedsiębiorstw. Wspieramy firmy w dostosowywaniu procesów i procedur do obowiązujących przepisów prawa UE, pomagając skutecznie przygotować się na zmiany regulacyjne i minimalizować ryzyka prawne.
Przygotowała:
Monika Bednarz
Radca Prawny- p.o. kierownika działu procesowego
Kancelaria Prawna Viggen sp.j.