Na stronie http://justlaw.pl/ryczalty-za-noclegi/#comment-7 można znaleźć treść ustnego uzasadnienia uchwały 7 Sędziów SN w sprawie ryczałtów za noclegi. Zakładając, że treść poniższego uzasadnienia w sposób wierny oddaje intencje wyrażone przez Sędziego SN, można pokusić się o pierwszy merytoryczny i względnie wiarygodny komentarz do niego.
Sąd Najwyższy, w składzie 7 sędziów Izby Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych podjął uchwałę o następującej treści:
Zapewnienie pracownikowi – kierowcy samochodu ciężarowego odpowiedniego miejsca do spania w kabinie tego pojazdu podczas wykonywania przewozów w transporcie międzynarodowym nie stanowi zapewnienia przez pracodawcę bezpłatnego noclegu w rozumieniu § 9 ust. 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju (Dz. Nr 236, poz. 1991 ze zm.), co powoduje, że pracownikowi przysługuje zwrot kosztów noclegu na warunkach i w wysokości określonych w § 9 ust. 1-3 tego rozporządzenia albo na korzystniejszych warunkach i wysokości, określonych w umowie o pracę, układzie zbiorowym pracy lub innych przepisach prawa pracy.
W ustnym uzasadnieniu motywów wyżej przedstawionego rozstrzygnięcia Sąd wskazał, iż podejmując uchwałę ma świadomość tego, iż rozstrzygnięcie to nie dotyczy wprost wyłącznie sprawy, w której wydawana jest uchwała, ale ma także duże znaczenie na przyszłość i chodzi też o to, by „reguły gry były jasno sprecyzowane na przyszłość” zarówno w odniesieniu do pracodawców, pracowników jak i związków zawodowych. Pracodawca ma prawo wiedzieć, jakie świadczenia ma przyznawać pracownikowi, pracownik jakie mu się należy, zaś związki zawodowe – jaki jest przedmiot negocjacji w kształtowaniu układów zbiorowych, ewentualnie w regulaminach wynagradzania.
————————————————————————————————————————
KOMENTARZ DO TEZY UZASADNIENIA:
Poważnie zastanawiać może ustne uzasadnienie Sędziego SN, który wyraża troskę, aby „reguły gry były jasno sprecyzowane na przyszłość”. Rzecz w tym, że jest to jedynie czysta retoryka, ponieważ:
a) Sędzia SN doskonale zdaje sobie sprawę, że uchwała SN w składzie 7 Sędziów określa także „reguły wstecz” (!) we wszystkich toczących się postępowaniach jak również tych, które toczyć się będą w odniesieniu do roszczeń,
b) z perspektywy pracodawców na ironię może zakrawać odwołanie się do tezy, iż: „pracodawca ma prawo wiedzieć, jakie świadczenia ma przyznawać pracownikowi” w sytuacji gdy treść § 9 ust. 4 rozporządzenia MPiPS jest całkowicie jasny i jednoznaczny. Przepis ten stanowi jednoznacznie, że kierowcy nie należy się ryczałt jeśli pracodawca (…) zapewni pracownikowi bezpłatny nocleg.
Można w jaskrawy sposób dostrzec, że na gruncie normatywnym przedmiotowe zagadnienie jest oczywiste. Clara non sunt interpretanda – treść oczywista nie wymaga interpretacji. Norma jednoznacznie określa, iż oceniając słuszność roszczenia kierowcy należy ocenić, czy pracodawca zapewnił mu bezpłatny nocleg?
Przedmiotowe zapisy można oceniać jedynie na płaszczyźnie ustalenia, czy kierowca poniósł, czy też nie, kosztu noclegu. Odwoływanie się do jakiejkolwiek dodatkowej ideologii wykracza poza zasady wykładni prawa.
———————————————————————————————————————— Sędzia sprawozdawca wyjaśnił, iż w nowelizacji ustawy o czasie pracy kierowców ustawodawca wprowadził szczególną definicję podróży służbowej oraz wskazał, iż kierowcy przysługują świadczenia związane z podróżami służbowymi (art. 21a ustawy o czasie pracy kierowców). ————————————————————————————————————————
KOMENTARZ DO TEZY UZASADNIENIA:
Dla pełnej jasności warto wiedzieć co dokładnie stanowi art. 21 a u.ocz.p.k., ponieważ z tak przedstawionego wyjaśnienia Sędziego SN wynikać by mogło, iż jego treść uzasadnia wypłatę ryczałtów za nocleg kierowcom, nawet gdy ci nie ponieśli kosztu.
Tymczasem treść przedmiotowej normy brzmi następująco: „Kierowcy w podróży służbowej, przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z wykonywaniem tego zadania służbowego (…)”.
Trudno, więc zrozumieć powód przytoczenia w uzasadnieniu treści przywołanej normy, ponieważ ta stanowi dokładnie przeciwstawnie do wniosków z uzasadnienia uchwały SN.
Nie wiadomo nawet jak prościej wyjaśnić to, co w treści normy zostało przez ustawodawcę zapisane w sposób nader oczywisty, jasny, klarowny, wyczerpujący, jednoznaczny, prosty, logiczny: „kierowcy (…) przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z wykonywaniem tego zadania służbowego (…)”.
Nic dodać… nic ująć (!)…” na pokrycie kosztów”.
————————————————————————————————————————
Następnie (Sędzia SN – przypis) wskazał, iż umowa AETR oraz rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady WE nr 561/2006 z 15 marca 2006 roku nie dotyczą wynagradzania za pracę oraz świadczeń z tych związanych, a zatem pojęcia użyte w tych aktach nie są adekwatne do analizy pojęć prawnych, które podlegają wykładni przy ocenie świadczeń przysługujących pracownikowi w podróży służbowej.
————————————————————————————————————————
KOMENTARZ DO TEZY UZASADNIENIA:
Zacząć należy od stwierdzenia, iż teza wyrażona w ustnym uzasadnieniu Sędziego Sądu Najwyższego niezupełnie odpowiada stanowi normatywnemu. Warto bowiem wiedzieć, że rozporządzenie 561/2006 WE wyraźnie odwołuje się do zasad wynagradzania i premiowania kierowców a konkretniej rzecz ujmując – do zakazanych form wynagradzania i premiowania. Warto wyjaśnić tę kwestię dla porządku, ponieważ powyższe ustalenie wyraźnie wskazuje odrębne uregulowanie wynikające z rozporządzenia 561/2006 WE w stosunku do tezy wyrażonej w ustnym uzasadnieniu uchwały SN.
Może jednak poważnie zaskakiwać łączenie w uzasadnieniu zagadnienia „wynagrodzenia za pracę” oraz „świadczeń z nim pochodnych” z instytucją „ryczałtu za nocleg”. Nie do końca można zrozumieć jaki zdaniem Sądu Najwyższego występuje formalny związek pomiędzy „wynagrodzeniem za pracę i ich pochodnymi” a „ryczałtami za nocleg”?
Ryczałty za nocleg nie są przecież formalnie ani wynagrodzeniem kierowców, ani żadną jego składową. Nie występuje, więc jakikolwiek związek pomiędzy ustaleniem przez SN, że rozporządzenie 561/2006 WE nie reguluje zagadnień związanych z wynagrodzeniem (co jak wykazałem jest nieprawidłowym ustaleniem), a zasadami wypłaty „ryczałtów za nocleg”.
Dla zobrazowania związku powyższego porównania SN – to tak, jakby uzasadniać, że koń powinien posiadać biało-czarne paski, ponieważ zebra je posiada…
————————————————————————————————————————
Wobec powyższego pojęcie „odpowiednie miejsce odpoczynku w kabinie” użyte w rozporządzeniu, oraz pojęcie „bezpłatny nocleg” – którym posługuje się § 9 ust. 3 rozporządzenia wydanego na podstawie art. 77(5) Kodeksu pracy nie mogą być utożsamiane.
————————————————————————————————————————
KOMENTARZ DO TEZY UZASADNIENIA:
Może zastanawiać, dlaczego Sędzia SN w uzasadnieniu nie odwołał się do pełnej treści przytoczonego przez siebie art. 8 ust. 8 a znaczną jego część zmienił (!)
Z tak wybiórczo „przytoczonej” w uzasadnieniu treści normy można faktycznie wywnioskować, że pojęcie „odpowiednie miejsce odpoczynku w kabinie” użyte w rozporządzeniu, oraz pojęcie „bezpłatny nocleg” nie są tożsame. Jednak treść normy art. 8 ust. 8 brzmi całkowicie inaczej – cytuję: „odpowiednie miejsce do s p a n i a” – a nie odpowiednie miejsce odpoczynku – jak stwierdził SN!
To zasadnicza różnica, ponieważ zupełnie inny jest związek pomiędzy określeniami takimi jak miejsce do „snu” i „nocleg”. Czymże zdaniem Sądu Najwyższego jest „nocleg” jak nie miejscem do „snu” ? Jest to kolejna poważna rozbieżność pomiędzy treścią normy, a tezą stawianą w ustnym uzasadnieniu SN.
————————————————————————————————————————
Sąd wskazał również, iż za powyższym stanowiskiem przemawia zarówno wykładnia systemowa, jak i wykładnia językowa. Czym innym bowiem jest, zdaniem sądu, miejsce do spania, a czym innym jest nocleg. W potocznym znaczeniu pojęcie „nocleg” stanowi coś więcej niż tylko „miejsce do spania”. Zasadniczo nocleg utożsamiać można z usługą hotelarską, zaś ta przewiduje znacznie szerszy zakres usług niż tylko „miejsce do spania”. Przepisy rozporządzenia (Parlamentu Europejskiego i Rady WE nr 561/2006) oraz odpowiadające mu przepisy ustawy o czasie pracy kierowców wyznaczają jedynie minimalny standard stworzenia kierowcy odpoczynku, jednakże nie są to przepisy dotyczące świadczeń wynikających z tytułu podróży służbowej.
————————————————————————————————————————
KOMENTARZ DO TEZY UZASADNIENIA:
Zastanawiać może, na jakiej podstawie normatywnej SN wyraża stanowisko, iż „nocleg” stanowi coś więcej niż tylko „miejsce do spania”? Czy SN uważa, że w trakcie odbierania odpoczynku w kabinie przystosowanej do „snu” kierowca nie będzie realizował „noclegu” tylko dlatego, że SN tak założył ? Czy SN zakłada, że kierowcy nie będą „nocowali” w przystosowanym do „snu” pojeździe tylko dlatego, że SN przyjął takie założenie wbrew treści przytoczonych powyżej uregulowań wspólnotowych?
Zastanawiać może także dlaczego SN nie podaje podstawy normatywnej, iż zapewnienie kierowcy „odpowiedniego miejsca do spania” w kabinie nie stanowi gwarancji „noclegu” oraz że nocleg jest „czymś więcej” ?
Skoro SN oparł swoją tezę na takim przekonaniu to powinien określić jej podstawę prawną…, ale tego nie czyni.
Podstawy takiej brak, więc sąd jej nie może wskazać. Jest to jedynie założenie… teza SN.
————————————————————————————————————————
Powyższe wynika również z przepisu art. 21a ustawy o czasie pracy kierowców, który odsyła wprost do przepisów dotyczących świadczeń z tytułu podróży służbowej, przy czym niezmiernie istotnym jest, iż czyni to w sposób jednoznaczny, bez jakichkolwiek ograniczeń.
————————————————————————————————————————
KOMENTARZ DO TEZY UZASADNIENIA:
Należy w pełni zgodzić się ze stanowiskiem SN, że treść art. 21a u.ocz.p.k., odsyła wprost do WSZYSTKICH przepisów regulujących świadczenia z tytułu podróży służbowej, czyli nie wyłącza treści § 9 ust. 4 rozporządzenia MPiPS, który stanowi, że ryczałtu nie wypłaca się jeśli „pracodawca (…) zapewni pracownikowi bezpłatny nocleg”. Ustalenia są zgodne ze stanowiskiem SN, lecz wnioski diametralnie odmienne.
————————————————————————————————————————
Również przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju (Dz.U. Nr 236, poz. 1991 ze zm.) nie czyni jakichkolwiek zróżnicowań czy wyłączeń dotyczących traktowania kierowców. Wobec powyższego kierowcy przysługują takie same świadczenia jak osobom, które podróże służbowe odbywają w sposób incydentalny i nie ma jakichkolwiek podstaw do różnicowań poszczególnych grup pracowników. Gdyby ustawodawca miał zamiar wyłączyć ze stosowania analizowanych przepisów do kierowców, to uczynił by stosowne zastrzeżenie w przepisach odsyłających, bądź w przepisach wykonawczych.
————————————————————————————————————————
KOMENTARZ DO TEZY UZASADNIENIA:
Należy w pełni zgodzić się z tezą uzasadnienia SN, iż: „kierowcy przysługują takie same świadczenia jak osobom, które podróże służbowe odbywają w sposób incydentalny i nie ma jakichkolwiek podstaw do różnicowań poszczególnych grup pracowników”.
Rzecz w tym, że pracownikom wykonującym okazjonalnie podróże służbowe ryczał należy się także wyłącznie jeśli „ponieśli koszt” lecz nie przedstawili z tego tytułu rachunku.
Tyle i tylko tyle!
————————————————————————————————————————
Sąd wyjaśnił, iż zasada zwrotu koszów noclegu polega na tym, że pracownik może nocować w hotelu (zakładzie świadczącym usługi hotelarskie), zaś pracodawca powinien zwrócić koszty noclegu za okazaniem rachunku w granicach limitu określonego w załączniku do rozporządzenia wykonawczego, przy czym limity te odpowiadają mniej więcej kosztom usługi hotelarskiej w danym kraju. Alternatywnie pracownik może nie korzystać hotelu oraz nie przedstawiać rachunku, lecz w takim wypadku przysługuje mu jedynie 25 % limitu, stanowiący ryczałt.
————————————————————————————————————————
KOMENTARZ DO TEZY UZASADNIENIA:
Warto zauważyć, że SN w ustnym uzasadnieniu dopuścił się konstrukcji wewnętrznie kontradyktoryjnej (sprzecznej). Sąd bowiem wyjaśnił na czym polega „zasada zwrotu kosztu”.
Już sama ta formuła próby wyjaśnienia na czym polega zwrot kosztu może zastanawiać, ponieważ nie trzeba być prawnikiem, aby rozumieć, że „zwrot kosztów” polega na tym, że najpierw występuje koszt… który następnie należy zwrócić.
Nie możliwe bowiem jest „zwrócenie” kierowcy czegoś, czego wcześniej kierowca nie poniósł…!
Jeśli kierowca nie poniósł kosztu to w takiej sytuacji można kierowcy coś: podarować, pożyczyć, wypłacić… ale nie można „zwrócić kosztu który nigdy wcześniej nie istniał”.
Trudno ustalić dlaczego SN brnie w uzasadnianie konstrukcji wewnętrznie sprzecznych.
Trudno więc wywnioskować na jakiej podstawie SN twierdzi, iż „ryczałt za nocleg” należy się kierowcom automatycznie jeśli tylko nie okazali się rachunkiem za nocleg, skoro z treści całego omawianego § 9 rozporządzenia MPiPS, wynika jednoznacznie, że jedynym czynnikiem warunkującym roszczenie kierowców jest „poniesiony koszt”. Pośrednio wynika to także z treści ust. 4 omawianego paragrafu.
————————————————————————————————————————
Sąd Najwyższy wskazał iż ryczałt ten, jako świadczenie kompensujące wydatki pracownika związane z pracą jest niezależny od poniesienia tych wydatków i wynika to z samej jego istoty jako świadczenia kompensacyjnego.
————————————————————————————————————————
KOMENTARZ DO TEZY UZASADNIENIA:
Zadziwiająca jest także ostatnia teza uzasadnienia ustnego SN, iż „ryczałt (…) jako świadczenie kompensujące wydatki pracownika związane z pracą jest niezależny od poniesienia tych wydatków i wynika to z samej jego istoty jako świadczenia kompensacyjnego”. Zdanie powyższe w kategoriach logicznych jest w oczywisty sposób kontradyktoryczne!
W jaki sposób „ryczałt jako świadczenie kompensujące wydatki pracownika” może być „niezależne od poniesienia tych wydatków”????????????????
Albo mamy w tym zdaniu przekłamanie uzasadnienia Sędziego SN albo też powstały jakieś nowe zasady logiki, które nie są mi znane. Zadziwia także dalsze zdanie: „wynika to z samej jego (ryczałtu – przypis) istoty jako świadczenia kompensacyjnego”. Wręcz nie potrafię uwierzyć, że Sędzia SN wyraził takie stanowisko w uzasadnieniu !
Dlaczego?
Ponieważ podając za słownikiem synonimów „kompensata” oznacza: odszkodowanie, wyrównywanie, wyrównanie strat, wyrównanie, restytucja, powetowanie strat, indemnizacja, zrównoważenie, wynagrodzenie strat i szkód, kompensacja, zwrot kosztów, równoważenie, zadośćuczynienie, refundacja, refundowanie, wynagrodzenie krzywd, rekompensata, satysfakcja, reperacja, wypłata, kompensowanie, likwidacja szkód, powetowanie.
Nie można więc zrozumieć, dlaczego SN uważa, że należy się wypłata ryczałtu niezależnie od poniesionych kosztów skoro – cytuję za uzasadnieniem: „wynika to z samej jego (ryczałtu – przypis) istoty jako świadczenia kompensacyjnego”.
Przecież powyższe zdanie jest wewnętrznie sprzeczne!
Cóż tu więcej dodać?
Parafrazując logikę wyrażoną w niniejszym wyjaśnieniu, to jedyne co jest spójne w przedstawionym ustnym uzasadnieniu uchwały SN, to jego wewnętrzna sprzeczność.
Mariusz Miąsko
Prezes Kancelarii Prawnej Viggen sp.j.
Serdecznie zapraszamy Państwa do skorzystania z największej bazy profesjonalnych, unikatowych opracowań prawnych, którą znajdą Państwo pod adresem: Sklep561.pl
Niniejszy dokument podlega ochronie prawnej na mocy ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (ustawa z dnia 4 lutego 1994 r., Dz. U. 06.90.631 z późn. zm.).
http://kancelariaprawnaviggen.pl//news/292/40/Komentarz-do-uzasadnienia-uchwaly-7-Sedziow-SN-w-sprawie-ryczaltow-za-noclegi/