Niniejsza publikacja poświęcona jest kwestii odpoczynku w kabinie w kontekście ryczałtu za nocleg w kontekście uregulowań rozporządzenia 561/2006 WE oraz umowy AETR.
Podtytuł: art. 4 lit. g) oraz art. 8 ust. 8 rozporządzenia 561/2006 WE a także art. 8 umowy AETR
Jeśli kierowca przebywał w pojeździe np.: 44 godzin i 59 minut, (w tym dwie noce w kraju lub dowolny przedział czasowy poza granicami kraju), należy stwierdzić, że odbiór odpoczynku w kabinie pojazdu był prawidłowy (jeśli kierowca samodzielnie dokonał takiego wyboru) a ponadto kierowcy nie należy się z tego tytułu (jeśli odbierał odpoczynek w pojeździe i sam dokonał takiego wyboru) dodatek (ryczałt) za nocleg w pełnym wymiarze, o którym mowa w § 16. 1. Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej.
Przytoczony przepis określa, że: „za nocleg podczas podróży zagranicznej pracownikowi przysługuje zwrot kosztów w wysokości stwierdzonej rachunkiem,(…). 2. W razie nieprzedłożenia rachunku za nocleg, pracownikowi przysługuje ryczałt w wysokości 25% limitu, o którym mowa w ust. 1. (…). 3. (…). 4. Przepisów ust. 1 i 2 nie stosuje się, jeżeli pracodawca lub strona zagraniczna zapewniają pracownikowi bezpłatny nocleg.”
Należy odpowiedzieć na pytanie, czy zapewnienie noclegu w pojeździe stanowi zapewnienie bezpłatnego noclegu. W świetle treści art. 8 ust. 8 niniejszego rozporządzenia, a także jednego z orzeczeń Sądu Najwyższego1 w przedmiotowym zakresie. Można wyrazić stanowisko, że w takim przypadku w świetle aktualnie obowiązującego prawa omawiany dodatek za nocleg kierowcy w pojeździe nie należny się kierowcy. Na podobnym stanowisku stanął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 04.06.2013 roku, Sygn. akt II PK 296/12.
W tym miejscu zasygnalizować można, że Sąd Najwyższy bardzo racjonalnie uwzględnił, że dodatek za nocleg należy się kierowcy jedynie wówczas gdy pojazd nie został wyposażony w odpowiednią kabinę, która spełnia wymogi do odbioru odpoczynku w niej przez kierowcę, a zwłaszcza jeśli nie posiada wyodrębnionej część kabiny przeznaczonej do odbioru odpoczynku.
Warto w tym miejscu zauważyć, że przedmiotowe stanowiska SN (nie rozstrzygające w sprawie), stanowią całkowitą zmianę stanowiska Sądu najwyższego z roku 01.04.2011, w którym SN orzekł, iż kierowcy należy się dodatek za nocleg niezależnie od okoliczności, czy kierowca odebrał odpoczynek w przystosowanej do tego kabinie czy też poza nią.
Nie można jednak podzielić takiego stanowiska Sądu Najwyższego z kilku przyczyn. Sąd Najwyższy w przytoczonym wyroku (na kilkunastu stronach uzasadnienia) ani raz nie odniósł się do obowiązujących międzynarodowych źródeł prawa pracy, określających minimalne warunki socjalne, które muszą zostać spełnione dla oceny, że odpoczynek (dzienny lub tygodniowy) można uznać za zrealizowany.
Można więc ocenić, że przytoczone orzeczenie, które stało się w późniejszym czasie punktem odniesienia dla rozstrzygnięć w Sądach Pracy w analogicznych sprawach, całkowicie zignorowało podstawowe źródła prawa pracy (międzynarodowych) obowiązujące wszystkie podmioty branży transportu drogowego.
Orzeczenie SN zostało, więc wydane z pominięciem powszechnie obowiązujących źródeł prawa pracy.
Można w tym miejscu zauważyć, że także kolejne stanowisko SN, wyrażone w wyroku z 01.04.2011 roku, nie odniosło się do międzynarodowych źródeł prawa pracy w przedmiotowym zakresie. Powyższe ustalenie może wydawać się kluczowe z uwagi na okoliczność, że wskazana wyroki SN zostały wydane z naruszeniem dwóch podstawowych zasad prawa wspólnotowego.
Po pierwsze nie uwzględniają one zasady skutku bezpośredniego stosowania unijnych źródeł prawa, wynikającego z art. 288 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej a także art. 87 i 91 (w zakresie umowy AETR) ustawy zasadniczej RP.
Po drugie nie uwzględniają zasady skutku pośredniego wynikającej z art. 4 ust. 3 Traktatu o Unii Europejskiej w kontekście orzecznictwa ETS.
Nawiązując do kwestii odbiorów odpoczynku w kabinach pojazdów warto zaznaczyć, że większość kabin samochodów ciężarowych spełnia cechy wspomniane w obu przytoczonych orzeczeniach Sądu Najwyższego.
Nieco natomiast inaczej sytuacja wygląda w odniesieniu do autokarów, które są wyposażone w zaledwie jedno homologowane miejsce do odbioru odpoczynku (w tym snu) dla zaledwie jednego z kierowców.
Warto przy tej okazji pamiętać, że przewóz pasażerski autokarowy odbywa się w większości w zespołach minimum 2 kierowców. Należy jednak zauważyć, że kwestia odbioru odpoczynków dla tej podbranży transportu jest rozwiązywana w praktyce w nieco odmienny sposób a mianowicie poprzez określanie w umowie ze zleceniodawcą przewozu, iż kierowcy będą posiadali zapewniony odbiór odpoczynku wraz z grupą pasażerów w hotelu.
Należy jeszcze w tym miejscu nadmienić, że zgodnie z art. 8 ust. 8 niniejszego rozporządzenia wynika, że: „jeżeli kierowca dokona takiego wyboru, (…) skrócone tygodniowe okresy odpoczynku poza bazą można wykorzystywać w pojeździe”.
Z powyższego bezspornie także wynika, że kierowca nie może dokonać odbioru w pojeździe odpoczynku tygodniowego regularnego.
W związku z powyższym kierowcy należy się z tego tytułu dodatek za nocleg chyba, że nocleg może zostać odebrany w miejscu zamieszkania kierowcy po dotarciu do bazy przedsiębiorstwa. Kluczowe jest w tym kontekście zrozumienie czym jest „baza”. Zagadnienie to zostało dokładnie opisane w opracowaniu poświęconemu artykułowi 8 ust. 8 niniejszego rozporządzenia. Dla porządku należy jeszcze nadmienić, że ryczałt za nocleg należny jest z tytułu poniesionych przez kierowce kosztów. Skoro więc kierowca odbiera odpoczynek w miejscu zapewnionym do odbioru odpoczynku w pojeździe, który został przystosowany konstrukcyjnie do takiego celu, to z całą nie poniósł z tytułu takiego noclegu zwrot jest nienależny.
Nie można bowiem zgodnie z zasadami logiki domagać się „zwrotu” kosztu, którego się nie poniosło.
Mariusz Miąsko
Prezes Kancelarii Prawnej Viggen Sp.j.
Serdecznie zapraszamy Państwa do skorzystania z największej bazy profesjonalnych, unikatowych opracowań prawnych, którą znajdą Państwo pod adresem: Sklep561.pl
Niniejszy dokument podlega ochronie prawnej na mocy ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (ustawa z dnia 4 lutego 1994 r., Dz. U. 06.90.631 z późn. zm.).
http://kancelariaprawnaviggen.pl//news/268/40/Odpoczynek-w-kabinie-w-kontekscie-ryczaltu-za-nocleg/