Wielu przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w zakresie transportu drogowego często zwraca się z zapytaniem – jaki zakres czynności należy rozumieć, jako pośrednictwo przy przewozie rzeczy, do którego wykonywania zgodnie z regulacjami ustawy
o transporcie drogowym z dnia 6 września 2001 r. (Dz. U. 2001 Nr 125 poz. 1371 – dalej utd) wymagana jest licencja krajowa.
Na początku niniejszego artykułu należy podkreślić, iż nie tylko grono przedsiębiorców, ale również wielu ze specjalistów zajmujących się prawem transportowym dokonując bez wątpienia mylnej interpretacji art. 4 pkt.3 lit. b, rozumie omawiane pośrednictwo jako równoznaczne z działalnością spedycyjną. Taka błędna interpretacja przepisów skutkuje, wprowadzeniem w błąd przedsiębiorstw transportowych, które uważają, zasugerowani powyższą interpretacją, iż licencji i odpowiedniego zabezpieczenia wymagana jest tylko do wykonywania usług spedycyjnych. A przecież ustawodawca wprost mówi, iż licencji wymaga wykonywanie pośrednictwa przy przewozie rzeczy, a nie wykonywanie spedycji. Otóż, samo obejście przepisów dotyczących umowy spedycji nie zwalnia przedsiębiorstwa od posiadania licencji krajowej na przewóz rzeczy.
Powyższe wątpliwości wynikają z faktu, iż ustawodawca stanowiąc w art. 4 pkt 3 lit. b, iż do transport drogowy zaliczyć należy również działalność gospodarczą w zakresie pośrednictwa przy przewozie rzeczy, nigdzie nie podaje legalnej definicji w której wyjaśniałby, co należy rozumieć pod pojęciem pośrednictwa przy przewozie rzeczy. Znaczenie omawianego pojęcie, nie wyjaśnia również orzecznictwo, które wręcz milczy na ten temat.
O wykonywaniu działalności w zakresie pośrednictwa przy przewozie rzeczy wiemy tylko tyle, iż uprawnieni do jego wykonywania są tylko przedsiębiorcy, którzy posiadają licencję krajową na transport drogowy rzeczy (art. 12 ustęp 1a utd), a ponad to posiadają zabezpieczenie finansowe wysokości 50 000 euro (art. 5 ustęp 3 lit. c).
Zwrócimy jeszcze raz uwagę na bardzo istotny fakt, którego pomijanie jest wręcz rażące
i niedopuszczalne. A mianowicie – w ustawie jest mowa o pośrednictwie w przewozie rzeczy, a nie o spedycji, jak bardzo często w praktyce jest mylnie przyjmowane. Nie powinno ulegać wątpliwościom, iż te dwa pojęcia – pośrednictwo i spedycja- nie są tożsame !!!
Co ma istotne znaczenie dla dalszych skutków? A mianowicie to, że przedsiębiorca nie będzie wykonywać samej stricte spedycji, nie oznacza, że czynności które wykonuje nie będą wchodzić w zakres pośrednictwa w przewozie rzeczy. A w konsekwencji jeśli czynności wykonywane przez przedsiębiorcę polegają na wykonywaniu jakichkolwiek czynności związanych
z pośrednictwem przy przewozie rzeczy – chociaż by nie były spedycją – wymagają posiadania licencji krajowej na przewóz rzeczy, co wprost wynika z w/w. Ustawy.
Ponadto istotną różnicą pomiędzy spedycją a pośrednictwem jest kwestia odpłatności. Otóż, spedycja sama w sobie jest zawsze czynnością odpłatną i ma konkretną (ściśle opisaną) konstrukcję, którą regulują przypisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) w art. 794 – 804. Ponadto, spedycja dotyczy tylko transportu krajowego. Dlatego dla ustalenia czy w danym przypadku mamy do czynienia ze spedycją istotne znaczenia ma również kierunek wystawianych faktur (kto wystawia komu i za co).
Natomiast kwestia ta nie jest tak oczywista w przypadku pośrednictwa. Należy zauważyć, iż ustawodawca nie określił czy pośrednictwo o którym mowa w art. 4 ustęp 3 lit. B ma mieć charakter odpłatny. Ustawodawca, również nie nakreślił nam jak powinna wyglądać konstrukcja takiego pośrednictwa i kto jest w nim stroną, nie wskazał również zakresu obowiązków tych stron. Dlatego w tym przypadku nie ma znaczenia kierunek wystawianych faktur. Albowiem w tej sytuacji wystarczającym jest, aby podmiot prowadzący działalność gospodarczą wykonywał jakiekolwiek czynności związane z pośrednictwem przy przewozie rzeczy chociażby nieodpłatnie, aby podlegał obowiązkowi posiadania licencji na wykonywanie takich czynności. Istotną różnica jest również fakt, iż o ile spedycja odnosi się tylko do transportu krajowego, o tyle należy przyjąć, iż pośrednictwo przy przewozie rzeczy może dotyczyć zarówno transportu krajowego, jak
i międzynarodowego. Dalej idąc, zauważamy, iż z art. 12 ust. 1a utd jednoznacznie wynika, że licencja na międzynarodowy transport drogowy rzeczy nie pozwala na wykonywanie pośrednictwa przy przewozie rzeczy, zarówno krajowego, jak i międzynarodowego. Natomiast przedsiębiorca wykonujący jednocześnie pośrednictwo przy przewozie rzeczy i przewóz drogowy w transporcie krajowym, otrzymuje jedną licencję na krajowy transport drogowy rzeczy. A przedsiębiorca wykonujący międzynarodowy transport drogowy zobligowany jest do posiadania dwóch licencji jedną na przewozy międzynarodowe i drugą na licencję krajową upoważniająca do wykonywania pośrednictwo przy przewozie rzeczy.
Analizując to co powyżej, dochodzimy do następujących wniosków. Pośrednictwo przy przewozie rzeczy w rozumieniu utd należy rozumieć jako jeden z elementów działalności spedycyjnej w zakresie transportu drogowego. Zatem oczywistym jest, iż każdy spedytor, ale transportu drogowego podlega przepisom utd, które odwołują się do pośrednictwo przy przewozie rzeczy.
Należy również nie zgodzić się z poglądem na który powołuje się również GITD, iż „pośrednictwo przy przewozie rzeczy” należy rozumieć „działalność gospodarczą w zakresie pośrednictwa przy przewozie rzeczy – tj. spedycję, o której mowa w art. 794” („Komentarz do ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym”, Renaty Strachowskiej). Niezrozumiałym jest również powoływanie się przez GITD w tej kwestii na tezę reprezentowaną
w orzecznictwie, iż czynności podejmowane w ramach umowy spedycji mogą polegać na udzielaniu porad, zawieraniu umów przewozu, sporządzaniu dokumentów przewozowych, odbioru przesyłki od nadawcy lub przewoźnika, przekazaniu przesyłki odbiorcy. Mogą to być również inne czynności organizacyjno-prawne związane z przewozem, takie jak znalezienie przewoźnika, przygotowanie listów przewozowych, czy też zawarcie umowy przewozu z przewoźnikiem
w imieniu zleceniodawcy oraz zapłata przewoźnikowi wynagrodzenia za przewóz (wyrok SA
w Warszawie z dnia 19 grudnia 2007 r., VI ACa 400/07, LexPolonica nr 2117099)”. Bez wątpienia powyższej przytoczona teza wyroku wyjaśnia, jakie czynności składają się na umowę spedycji, natomiast nie wyjaśnia i nie odnosi się w żaden sposób do „pośrednictwa przy przewozie rzeczy”
o którym mowa w utd.
Oczywiście należy mieć względzie, iż zgodnie z Ustawą o transporcie drogowym GITD nie jest uprawniony do formułowania wiążącej interpretacji przepisów obowiązującego prawa. Zatem powyższa interpretacja regulacji prawnej dotyczącej rozumienia pośrednictwa przy przewozie rzeczy przez GITD nie stanowi wiążącej wykładni przepisów prawa.
KONSEKWENCJE
Powyższa kwestia ze względu na dotkliwe konsekwencje, powinna być przez ustawodawcę jednoznacznie wyjaśniona. Albowiem przypomnę, iż zgodnie z załącznikiem do utd lp. 1.1. wykonywanie transportu drogowego bez wymaganej licencji zagrożone jest kara 8 tys./zł. Dla powyższego istotnym jest, iż aby licencja na wykonywanie pośrednictwa przy przewozie rzeczy, była ważna koniecznym jest posiadanie sytuacji finansowej zapewniającej podjęcie i prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego w wysokości 50 000 euro (art. 5 ust.3 pkt.3 utd)
PODSUMOWUJĄC:
po pierwsze – wykonywanie pośrednictwa przy przewozie rzeczy, należy rozumieć jako wszelkie czynności związane z pośrednictwem w transporcie, nie tylko jako stricte działalność spedycyjną, która zdecydowanie jest pojęciem szerszym. Pośrednictwo to zaledwie jeden z elementów spedycji.
po drugie – w związku z powyższym licencji wymaga, wykonywanie wszelkich czynności związanych z pośrednictwem przy przewozie rzeczy, nawet jeśli przedsiębiorca nie jest spedytorem.
Opracowała:
Skowyra Monika
Prawnik
Kancelaria Prawna Viggen
http://kancelariaprawnaviggen.pl//news/21/40/Posrednictwo-w-ustawie-o-transporcie-drogowym-to-nie-spedycja/
