Współcześnie digitalizacja prawa przestaje być eksperymentem i staje się koniecznością dla efektywnego funkcjonowania państw, przedsiębiorstw i systemów wymiaru sprawiedliwości. Rosnąca złożoność regulacji, potrzeba szybkich decyzji administracyjnych i oczekiwania względem przejrzystości wymagają narzędzi potrafiących rozumieć, organizować i udostępniać normy prawne w formie nadającej się do automatycznego przetwarzania. Projekt Vera Semantica Iuris łączy ekspertyzę Kancelarii Viggen z zespołem badawczo‑programistycznym, pokazując praktyczną wykonalność semantycznej reprezentacji prawa i jej zastosowań w administracji oraz praktyce prawniczej.
Czym jest Vera Semantica Iuris — cele i unikalność projektu
Vera Semantica Iuris to interdyscyplinarny projekt badawczo‑rozwojowy mający na celu stworzenie semantycznej reprezentacji prawa umożliwiającej automatyczną analizę, weryfikację i stosowanie norm prawnych przez systemy informatyczne. Projekt integruje formalizację norm, ontologie prawne, mechanizmy wersjonowania, narzędzia audytowe oraz modele językowe dostrojone do specyfiki tekstów legislacyjnych. Unikalność projektu wynika z zestawienia eksperckiej praktyki kancelarii z metodami inżynierii wiedzy i programistami AI, co daje rozwiązania przygotowane do realnych wdrożeń administracyjnych i korporacyjnych.
Technologia w praktyce: semantyka prawa, modele i integracja z systemami
Architektura rozwiązania opiera się na kilku warstwach: ekstrakcja i normalizacja przepisów, model semantyczny opisujący relacje między normami, warstwa regułowa pozwalająca na wykonywanie operacji logicznych oraz interfejsy API do integracji z systemami klienta. Modele NLP są trenowane na korpusach legislacyjnych i dostrajane pod kątem terminologii prawniczej. Systemy projektowane są z myślą o audytowalności decyzji, śledzeniu zmian i możliwościach ręcznej interwencji ekspertów prawnych.
Demonstracja ekstrakcji przepisów i mapowania relacji semantycznych. Film „Sztuczna Inteligencja (AI) w Semantycznej Reprezentacji Prawa - Vera Semantica Iuris P.S.A.”.
Zespół i partnerstwa naukowe — rola Kancelarii i Uniwersytetu Wrocławskiego
Zespół projektu łączy prawników praktyków, specjalistów od ontologii i programistów AI. Kancelaria Viggen wnosi wiedzę o interpretacji norm i realiach procesowych, a partnerzy akademiccy odpowiadają za implementację algorytmów i ewaluację metod. Taka współpraca zapewnia, że rozwiązania są jednocześnie merytorycznie poprawne i technologicznie skalowalne.
Rola Kancelarii Prawnej Viggen w ekosystemie projektu
Kancelaria Prawna Viggen wnosi do projektu doświadczenie w zakresie prawa administracyjnego, prawa transportowego, prawa unijnego i obsługi kompleksowych procesów legislacyjnych, co wzmacnia praktyczny wymiar rozwiązań oferowanych przez Vera Semantica Iuris. Szczegółowe informacje o kompetencjach i obszarach specjalizacji Kancelarii dostępne są na stronie internetowej kancelarii.
Przykłady zastosowań: administracja, sądownictwo, compliance
Systemy oparte na semantycznej reprezentacji prawa mają zastosowanie w:
- automatyzacji decyzji administracyjnych;
- wsparciu pracy sędziów i asystentów sądowych w przeszukiwaniu i porównywaniu norm;
- narzędziach compliance dla przedsiębiorstw monitorujących zmiany regulacyjne;
- interaktywnych usługach dla obywateli ułatwiających zrozumienie obowiązków i praw.
Każdy scenariusz przekłada się na realne korzyści: skrócenie czasu analiz, zmniejszenie błędów interpretacyjnych i poprawę dostępności informacji prawnej.
Etyka, suwerenność prawna i odpowiedzialność algorytmiczna
Digitalizacja prawa rodzi pytania o suwerenność legislacyjną, odpowiedzialność za decyzje wspierane AI i ryzyko automatyzacji błędów. Projekt adresuje te kwestie przez mechanizmy audytu, pełne logowanie ścieżek decyzyjnych i zachowanie warstwy eksperckiej uprawnionej do ingerencji w wyniki automatu. Transparentność modeli i dokumentowanie źródeł interpretacji są kluczowe dla akceptacji publicznej i instytucjonalnej.
Wyniki dotychczasowe i mierzalne korzyści dla klientów
Dotychczasowe etapy projektu obejmują opracowanie prototypu semantycznej bazy przepisów, testy integracyjne i pilotaże scenariuszy compliance. Wdrożenia pilotażowe wykazały zwiększenie szybkości wyszukiwania istotnych norm oraz zmniejszenie liczby niespójności wykrywanych przez ekspertów. Materiały demonstracyjne i raporty pilotażowe służą jako dowód skuteczności w rozmowach z klientami i regulatorami.
Jak zacząć współpracę — propozycja pilotażu i dalszych badań
Propozycja pilotażu obejmuje trzy etapy: audyt potrzeb klienta, dostosowanie modelu semantycznego i wdrożenie pilota z metrykami sukcesu. Współpraca może obejmować wymianę danych, warsztaty prawniczo‑techniczne oraz iteracyjne dostosowanie reguł. Kancelaria oferuje wsparcie eksperckie przez cały cykl życia projektu i prowadzi rozmowy o partnerstwach międzynarodowych.
Vera Semantica Iuris łączy praktyczne potrzeby prawa z możliwościami nowoczesnej sztucznej inteligencji. Projekt pokazuje, że Polska może odgrywać istotną rolę w globalnej dyskusji o digitalizacji prawa i odpowiedzialnym wykorzystaniu AI. Transparentność, audytowalność i współpraca międzysektorowa są warunkiem skalowalnego przyjęcia tych rozwiązań na większą skalę.