Kancelaria Prawna Viggen Sp. j. przypomina, iż do 28 lutego 2025 należy złożyć sprawozdanie ADR. Ze względu na swoją specyfikę, przewóz materiałów niebezpiecznych wiąże się z obowiązkiem przestrzegania wielu dodatkowych przepisów i norm.
Do kiedy należy złożyć sprawozdanie ADR?
Zgodnie z art. 16 ust.1 pkt. 1 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 roku o przewozie towarów niebezpiecznych (Dz.U. z 2024r. poz. 643, tekst jednolity z dnia 26 kwietnia 2024 roku), każdy uczestnik przewozu drogowego towarów niebezpiecznych jest obowiązany wysłać jeden egzemplarz rocznego sprawozdania z działalności w zakresie przewozu towarów niebezpiecznych oraz czynności z nimi związanych w terminie do 28 lutego każdego roku następującego po roku, którego sprawozdanie dotyczy.
Sprawozdanie roczne ADR to dokument wymagany w kontekście transportu drogowego towarów niebezpiecznych zgodnie z przepisami Umowy Europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR). Dokument ten ma na celu przedstawienie działań firmy związanych z przewozem, załadunkiem, rozładunkiem, pakowaniem, napełnianiem i nadawaniem do transportu towarów niebezpiecznych.
Sprawozdanie ADR – doradca odpowiedzialny za wspieranie działań zapobiegającym zagrożeniom
Podmiot uczestniczący w przewozie towarów niebezpiecznych wyznacza właściwego doradcę, który ma obowiązek przygotować sprawozdanie roczne ADR. Zgodnie z zapisami zawartymi w umowie europejskiej, dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych, każde przedsiębiorstwo, którego działalność obejmuje nadawanie, bądź przewóz towarów niebezpiecznych lub związane z nimi pakowanie, załadunek, napełnianie, czy rozładunek, powinno wyznaczyć przynajmniej jednego doradcę do spraw bezpieczeństwa, odpowiedzialnego za wspieranie działań zapobiegających zagrożeniom dla osób, mienia i środowiska, związanych z taką działalnością.
Nawiązując współpracę z doradcą, należy sprawdzić, czy posiada on stosowną wiedzę i uprawnienia. Można to zrobić na przykład poprzez weryfikację świadectwa doradcy, które jest wydawane na okres 5 lat przez Dyrektora Transportowego Dozoru Technicznego. Weryfikacji można dokonać również online, za pomocą listy doradców ADR, znajdującej się na stronie Transportowego Dozoru Technicznego. Pamiętajmy, że niewyznaczenie doradcy jest zagrożone karą w wysokości 5000 złotych (za każdy rok, którego dotyczył taki obowiązek).
Obowiązki doradcy określają przepisy ustawy o przewozie ładunków niebezpiecznych oraz umowy ADR. Doradca musi posiadać ważne świadectwo, a do jego zadań należy przede wszystkim przygotowywanie rocznych sprawozdań oraz w razie potrzeby – sporządzanie raportu powypadkowego dla uczestnika przewozu, jeśli w podczas transportu materiałów niebezpiecznych dojdzie do szkód dla ludzi, mienia lub środowiska.
Czego dotyczy sprawozdanie ADR i gdzie je należy złożyć?
Sprawozdanie należy złożyć do właściwego Wojewódzkiego Inspektoratu Transportu Drogowego. Obowiązek ten dotyczy uczestników przewozu towarów niebezpiecznych, którymi zgodnie z umową ADR jest:
- nadawca i odbiorca;
- przewoźnik;
- przedsiębiorstwo, którego działalność obejmuje załadunek, pakowanie, napełnianie lub rozładunek ładunku.
Istnieją wyjątki od powyższych zasad. Konieczność sporządzenia sprawozdania nie występuje w przypadku, gdy transport odbywał się w całości poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jak również podczas przewozu towarów zawartych w próżnych nieoczyszczonych opakowaniach, w cysternach, kontenerach i pojazdach oraz w ilościach mniejszych niż określone w ADR.
Podmiot uczestniczący w przewozie towarów niebezpiecznych wyznacza właściwego doradcę, który ma obowiązek przygotować sprawozdanie roczne ADR. Zgodnie z zapisami zawartymi w umowie europejskiej, dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych, każde przedsiębiorstwo, którego działalność obejmuje nadawanie, bądź przewóz towarów niebezpiecznych lub związane z nimi pakowanie, załadunek, napełnianie, czy rozładunek, powinno wyznaczyć przynajmniej jednego doradcę do spraw bezpieczeństwa, odpowiedzialnego za wspieranie działań zapobiegających zagrożeniom dla osób, mienia i środowiska, związanych z taką działalnością.
Co grozi za nieprzesłanie sprawozdania ADR?
Nieprzesłanie w ustawowo określonym terminie rocznego sprawozdania z działalności uczestnika przewozu towarów niebezpiecznych, podlega mandatom w wysokości:
- nie upłynęło 14 dni - 200 zł
- upłynęło co najmniej 14 dni - 2000 zł
- upłynęły co najmniej 3 miesiące - 5000zł
Należy również pamiętać, że nawet niewielkie opóźnienia w terminie powodują kontrole ITD w firmach. Nie dotrzymując terminu narażamy się ewentualne wyższe mandaty i kary za inne nawet drobne uchybienia.
Pomimo wyznaczenia doradcy oraz prawidłowego sporządzenia sprawozdania i wysłania go w terminie, może okazać się, że na przedsiębiorcę zostanie nałożona kara. Dzieje się tak, gdy sprawozdanie zostanie wysłane do Wojewódzkiego Inspektoratu Transportu Drogowego niewłaściwego ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania uczestnika przewozu.
Decydującym momentem dla przedsiębiorcy będzie zatem nadanie sprawozdania do właściwego urzędu. Jeżeli do tego nie dojdzie, Wojewódzki Inspektor, dokonując weryfikacji, stwierdzi, iż przedsiębiorca nie złożył stosownego sprawozdania, co w konsekwencji może skutkować kontrolą przeprowadzoną przez Inspekcję Transportu Drogowego. Kara nie zostanie nałożona, jeżeli kontrola skupi się jedynie na sprawdzeniu kwestii związanych z przewozem towarów niebezpiecznych (ADR). Jednak kontrola może zostać rozszerzona i objąć swoim zakresem również takie zagadnienia, jak czas pracy kierowców. Inspekcja w przedsiębiorstwie bywa również skutkiem wcześniejszej kontroli drogowej, podczas której wykazano nieprawidłowości.
Warto jednak wiedzieć, że Wojewódzki Inspektor Transportu Drogowego na podstawie bazy z danymi z kontroli w bardzo prosty sposób jest w stanie zweryfikować podmiot, który nie złożył sprawozdania i skierować do niego swoich inspektorów. Baza danych zawiera nie tylko informacje o kontrolach, w których stwierdzono uchybienia, ale także szczegóły dotyczące rodzaju realizowanego transportu, w tym kontekście – przewozu ładunków, które podlegały przepisom umowy ADR lub ustawy o przewozie materiałów niebezpiecznych.
W efekcie nieświadomy przewoźnik może zostać ukarany kwotą w wysokości 10 000 zł za każdy rok, w którym nie dopełnił swoich obowiązków i nie złożył sprawozdania. Aby zabezpieczyć firmę przed karami administracyjnymi, należy każdorazowo weryfikować poprawność procedury związanej z wysłaniem sprawozdania oraz na bieżąco analizować protokoły z kontroli drogowych. Okres objęty potencjalną kontrolą ITD obejmuje pięć lat wstecz. Wynika to między innymi z przepisów ustawy o przewozie towarów niebezpiecznych, które nakładają obowiązek przechowania drugiego egzemplarza rocznego sprawozdania ADR w siedzibie przedsiębiorcy właśnie przez okres 5 lat od dnia jego wysłania.
Wszystkich przedsiębiorców, którzy mają wątpliwości w zakresie realizowania obowiązków prawnych, zachęcamy do skorzystania z naszej usługi audytu prawnego dla firm transportowych, podczas którego szczegółowej kontroli poddane zostaną między innymi sprawozdania ADR.
Co jest potrzebne do złożenia sprawozdania ADR?
Do sporządzenia sprawozdania ADR potrzebne będą dokumenty przewozowe mówiące o tym, że pojazd przewoził towary niebezpieczne a przewóz ten wymagał oznakowania tablicami pomarańczowymi. Automatycznie oznacza to, że dokumenty przewozowe świadczące o przewozie na wyłączeniach EQ, LQ, i 1.1.3.6 nie są brane pod uwagę.
Z dokumentów należy podliczyć ilość towaru niebezpiecznego dla każdego numeru UN. Pomimo tego, że wartość podajemy dla konkretnej klasy to niektóre towary należy podliczyć osobno po numerach UN (są to towary wysokiego ryzyka). Ilości należy podać w jednostkach miary:
- litr - dla towarów ciekłych
- kilogram - dla towarów stałych
- kilogram - dla gazów skroplonych skroplonych schłodzonych i rozpuszczonych
- litr - objętość wodna naczynia - dla gazów sprężonych, zaabsorbowanych i chemikaliów pod ciśnieniem.
Jeżeli nie dysponujemy ilościami w określonych powyżej jednostkach miar, można użyć innych. Przykładowo dla towarów ciekłych można podać ilość netto w kilogramach.
Najczęstszymi błędami przy składaniu sprawozdania rocznego jest brak podpisów uczestnika przewozu. Sprawozdanie należy podpisać na pierwszej i ostatniej stronie. Jeśli ITD otrzyma sprawozdanie bez podpisu wzywa do uzupełnienia braków. Jeśli zrobisz to w ciągu 7 dni sprawa na tym się zakończy. Należy pamiętać, aby podpisać oba egzemplarze sprawozdania rocznego ADR!
Opracowała
Karolina Grzelec – Kierownik Działu Silnik Prawny
Kancelaria Prawna Viggen Sp.j.