Zmiany w Prawie pracy! Od 19.03.2025 roku, dodatkowy urlop dla rodziców w wymiarze 8 lub 15 tygodni.
Kancelaria Prawna Viggen informuje, iż 12 grudnia 2024 r. prezydent Andrzej Duda podpisał ustawę z 6 grudnia 2024 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw. Nowelizacja wprowadza dodatkowy uzupełniający urlop macierzyński dla rodziców wcześniaków oraz dzieci urodzonych w terminie, ale wymagających dłuższej hospitalizacji po narodzinach. Zmiany zostały opublikowane w Dzienniku Ustaw 18 grudnia 2024 r. Mają zacząć obowiązywać po trzech miesiącach od daty ogłoszenia. Oznacza to, że wejdą w życie 19 marca 2025 r.
Dodatkowy urlop macierzyński – kiedy przysługuje?
Z uprawnienia tego będzie mogła skorzystać zarówno matka, jak i ojciec dziecka, jednak wyłącznie bezpośrednio po zakończeniu podstawowego urlopu macierzyńskiego. Świadczenie to będzie uzupełnieniem obecnie obowiązujących form wsparcia dla rodziców. Uzupełniający urlop macierzyński będzie udzielany jednorazowo. Nie będzie można go dzielić na części.
Wraz z wejściem ustawy w życie o dodatkowy urlop będą mogli ubiegać się nie tylko pracownicy, ale również inne osoby objęte dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym.
Wymiar uzupełniającego urlopu macierzyńskiego
Wymiar zasiłku będzie zależał od: tygodnia ciąży, w którym urodzi się dziecko, jego masy urodzeniowej oraz okresu pobytu dziecka w szpitalu. Wymiar dodatkowego, uzupełniającego urlopu macierzyńskiego będzie wynosił od 8 do 15 tygodni. Za okres uzupełniającego urlopu macierzyńskiego przysługuje zasiłek macierzyński na zasadach określonych w ustawie z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Wynagrodzenie za czas tego urlopu będzie wynosiło 100 proc.
- Do 15 tygodni urlopu dla rodziców dzieci urodzonych przed ukończeniem 28. tygodnia ciąży lub z masą urodzeniową nie większą niż 1000 g. Urlop przysługuje za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu do 15. tygodnia po porodzie.
- Do 8 tygodni urlopu dla rodziców dzieci urodzonych po ukończeniu 28. tygodnia ciąży, a przed ukończeniem 37. tygodnia ciąży lub z masą urodzeniową powyżej 1000 g. Urlop przysługuje za każdy tydzień hospitalizacji dziecka do 8. tygodnia po porodzie.
- Do 8 tygodni urlopu dla rodziców dzieci urodzonych po ukończeniu 37. tygodnia ciąży, w przypadku, gdy hospitalizacja trwa co najmniej 2 kolejne dni lub pobyt dziecka w szpitalu przypada między 5. a 28. dniem po porodzie.
W przypadku, gdy pracownica urodzi więcej niż jedno dziecko przy jednym porodzie, przy ustalaniu wymiaru uzupełniającego urlopu macierzyńskiego należy uwzględnić wagę dziecka o najniższej masie urodzeniowej oraz okres pobytu w szpitalu dziecka najdłużej hospitalizowanego.
Uzupełniający urlop macierzyński – jak skorzystać?
Żeby ubiegać się o uzupełniający urlop macierzyński, trzeba odpowiednio wcześniej złożyć wniosek i przekazać go pracodawcy w terminie nie krótszym niż 21 dni przed zakończeniem urlopu macierzyńskiego. Pracodawca musi go uwzględnić. Do wniosku należy dołączyć zaświadczenie szpitalne potwierdzające hospitalizację dziecka oraz dodatkowe dokumenty określone w przepisach rozporządzenia regulującego uprawnienia rodzicielskie. Prawo do tego świadczenia będą mieli także ci pracownicy, którzy 19 marca 2025 r. będą przebywać na urlopie macierzyńskim lub na urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego. Nawet jeśli ich dziecko urodziło się przed wejściem w życie omawianych regulacji, rodzice mogą skorzystać z dodatkowego urlopu, pod warunkiem, że ich podstawowy urlop macierzyński trwa 19 marca 2025 r.
W takiej sytuacji należy złożyć wniosek w formie papierowej lub elektronicznej najpóźniej w ostatnim dniu trwania urlopu macierzyńskiego. Jeśli skończy się on przed tą datą, prawo do dodatkowego świadczenia nie przysługuje.
Warto podkreślić, że jeśli pracownik nie skorzysta z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego od razu po zakończeniu podstawowego świadczenia, bezpowrotnie straci tę możliwość.
Zaktualizowane wzory wniosku o zasiłek macierzyński (ZUS ZAM) oraz zaświadczenie płatnika składek (Z-3) będą dostępne na stronie internetowej ZUS oraz w PUE/eZUS od 19 marca 2025 r.
Uzupełniający urlop macierzyński dla funkcjonariuszy służb mundurowych
Nowelizacja Kodeksu pracy obejmie również funkcjonariuszy służb mundurowych, zapewniając im możliwość skorzystania z pełnopłatnego urlopu uzupełniającego.
W trakcie korzystania z tego urlopu funkcjonariuszom będzie przysługiwało pełne uposażenie, a w przypadku jednostek, w których na zasadzie wyjątku dopuszcza się zwolnienie ze służby w czasie urlopu, zagwarantowana zostanie wypłata wynagrodzenia do końca jego trwania.
Wprowadzona zostanie też możliwość zatrudnienia osób na umowy o pracę na zastępstwo w celu zapewnienia ciągłości działania jednostki. Pracownicy służb mundurowych otrzymają także gwarancję, że po zakończeniu urlopu powrócą na swoje dotychczasowe stanowisko.
Zmiany obejmą również system wynagrodzeń. Funkcjonariusze korzystający z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego zachowają prawo do nagrody rocznej, nawet jeśli z powodu urlopu nie spełnili wymaganego okresu służby w danym roku.
Uzupełniający urlop macierzyński – w planach kolejne zmiany
Na koniec warto zaznaczyć, że w dalszym ciągu trwają prace nad projektem rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zmieniającego rozporządzenie w sprawie zakresu informacji o okolicznościach mających wpływ na prawo do zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa lub ich wysokość oraz dokumentów niezbędnych do przyznania i wypłaty zasiłków. Projekt jest od 14 marca 2025 r. na etapie Komisji Prawniczej. Rozporządzenie to ma określić dokumenty, które będą niezbędne do przyznawania i wypłaty zasiłku macierzyńskiego za okres uzupełniającego urlopu macierzyńskiego, jak również zakresu informacji, które są niezbędne przy ustaleniu prawa i wysokości zasiłku macierzyńskiego za okres tego urlopu. Projekt zakłada, by dokumentami niezbędnymi do przyznania i wypłaty zasiłku były:
- wniosek w postaci papierowej lub w postaci elektronicznej złożony płatnikowi zasiłku przez ubezpieczonego rodzica dziecka (w przypadku ubezpieczonych niebędących pracownikami),
- oświadczenie ubezpieczonej matki dziecka albo ubezpieczonego ojca dziecka o braku zamiaru korzystania z zasiłku przez drugiego rodzica dziecka,
- zaświadczenie pracodawcy o okresie udzielonego uzupełniającego urlopu macierzyńskiego (w przypadku pracownika, któremu zasiłek macierzyński jest wypłacany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych),
- zaświadczenie wydane przez szpital.
Dodatkowo do przyznania zasiłku macierzyńskiego za okres uzupełniającego urlopu macierzyńskiego w przypadku, gdy zasiłek macierzyński za okres urlopu macierzyńskiego poprzedzający okres objęty wnioskiem był pobierany przez drugiego z rodziców dziecka powinny być przedkładane:
- zaświadczenie płatnika zasiłku o okresie, za który zasiłek macierzyński został wypłacony drugiemu z rodziców dziecka, oraz
- odpis skrócony aktu urodzenia albo
- oświadczenie ubezpieczonego, kiedy dziecko zostało przyjęte na wychowanie oraz kopia wniosku o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka, zawierającego datę urodzenia dziecka, z poświadczeniem sądu opiekuńczego o dacie wystąpienia do sądu, lub zaświadczenie sądu opiekuńczego o wystąpieniu do sądu o przysposobienie dziecka zawierające datę urodzenia dziecka, albo jego kopia potwierdzona za zgodność z oryginałem przez ubezpieczonego, płatnika składek albo Zakład, albo
- prawomocne orzeczenie sądu opiekuńczego o umieszczeniu dziecka w rodzinie zastępczej, albo umowa cywilnoprawna zawarta między rodziną zastępczą starostą albo kopie tych dokumentów potwierdzone za zgodność z oryginałem przez ubezpieczonego, płatnika składek albo Zakład oraz dokument potwierdzający wiek dziecka.
Powyższe założenia weszły w życie w życie 19 marca 2025 roku.
Kancelaria Prawna Viggen świadczy usługi prawne w zakresie Prawa pracy – zachęcamy do kontaktu w przypadku jakichkolwiek wątpliwości związanych z nowelizacją ustawy o uzupełniającym urlopie macierzyńskim bądź dotyczących innych zagadnień z obszaru prawa pracy.
Opracowała
Karolina Grzelec – Kierownik Działu Silnik Prawny
Kancelaria Prawna Viggen Sp. j.