Rok 2025 przynosi istotne zmiany w funkcjonowaniu Bazy danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami (BDO). Nowe regulacje mają na celu zwiększenie efektywności zarządzania odpadami oraz dostosowanie polskiego systemu do unijnych standardów ochrony środowiska.
Czym jest BDO, dlaczego ją wprowadzono i kto ma obowiązek ewidencji w BDO?
Baza danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami, czyli BDO, to ogólnopolski rejestr, którego celem jest monitorowanie i kontrolowanie przepływu odpadów w Polsce. System ten został wprowadzony w 2018 roku, aby zminimalizować nielegalne praktyki związane z utylizacją odpadów oraz zwiększyć transparentność działań przedsiębiorców w tym obszarze.
W BDO rejestrowane są firmy, które wytwarzają, przetwarzają, transportują lub gospodarują odpadami, a także podmioty wprowadzające na rynek produkty w opakowaniach, baterie, akumulatory, sprzęt elektroniczny czy pojazdy.
Sprawozdania w BDO – jakie sprawozdania odpadowe składają przedsiębiorcy?
W BDO składa się trzy rodzaje sprawozdań:
- sprawozdanie o wytwarzanych odpadach i o gospodarowaniu odpadami;
- sprawozdanie o produktach, opakowaniach i o gospodarowaniu odpadami z nich powstającymi;
- odebranych odpadach komunalnych.
Warto w tym miejscu wskazać, iż sprawozdanie odpadowe w BDO za 2024 rok powinno zostać złożone według nowych zasad w BDO do poniedziałku 17 marca 2025 roku! W 2025 roku termin ustawowy złożenia sprawozdania w BDO (15 marca) przypada na sobotę więc przedsiębiorcy zyskali dwa dodatkowe dni na uporanie się z obowiązkami. Zasadą jest, że sprawozdanie odpadowe składamy zawsze do dnia 15 marca za rok poprzedni, chyba że termin sprawozdania BDO przypada w dzień wolny od pracy (z taką sytuacją mamy do czynienia w 2025 roku).
Jakie zmiany wprowadzono w BDO od 2025 roku?
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, 1 stycznia 2025 r. zaczął obowiązywać art. 101a ustawy o odpadach, zgodnie z którym odpady budowlane i rozbiórkowe (BiR) zbiera się oraz odbiera selektywnie, z podziałem co najmniej na:
- drewno,
- metale,
- szkło,
- tworzywa
- sztuczne,
- gips,
- odpady mineralne, w tym beton, cegłę, płytki i materiały ceramiczne oraz kamienie.
Celem tej regulacji jest zwiększenie poziomu recyklingu w sektorze budowlanym oraz ograniczenie ilości odpadów trafiających na składowiska.
Nowe obowiązki dotyczą szerokiego grona przedsiębiorców. Wymóg rejestracji w BDO obejmuje m.in. firmy wprowadzające na rynek sprzęt elektroniczny, baterie, akumulatory, pojazdy, produkty w opakowaniach, opony czy oleje smarowe. Dla tych branż nadchodzące zmiany oznaczają wyższe koszty oraz konieczność spełniania dodatkowych wymogów administracyjnych.
Zmiany w BDO w 2025 roku dla firm budowlanych
Jeśli chodzi o odpady budowlane, odpowiedzialność za ich segregację spoczywa na firmie realizującej prace. To oznacza, że jeśli ktoś zleca rozbiórkę budynku, to właśnie wykonawca jest zobowiązany do odpowiedniego zagospodarowania odpadów. Głównym celem wprowadzonych zmian jest zachęcenie do segregacji odpadów budowlanych przez ich wytwórcę jeszcze na terenie budowy. Najnowszą zmianą jest jednak odejście od konieczności zapewnienia segregacji odpadów BiR w miejscu ich wytworzenia – przedsiębiorca będzie mógł przekazać obowiązek ich wysegregowania innemu podmiotowi posiadającemu stosowne zezwolenia i wpisy w BDO pod warunkiem podpisania stosownej umowy.
Co więcej, nowe przepisy wprowadzają zasadę odpowiedzialności solidarnej. Jeśli odpady nie zostaną właściwie posegregowane, kara może wynieść od 1000 zł do nawet miliona złotych.
Zmiany w BDO w 2025 dla właścicieli sklepów internetowych
Zmiany w BDO mogą być dużym wyzwaniem także dla właścicieli sklepów internetowych. Każdy sprzedawca, który wysyła produkty w kartonach, foliach czy plastikowych opakowaniach, musi zgłosić te opakowania w systemie. I nie jest to jednorazowe zgłoszenie, gdyż konieczne jest regularne raportowanie, ile opakowań trafia do klientów.
Zmiany w BDO na rok 2025 znoszą dotychczasowe zwolnienia z ewidencji niektórych odpadów niebezpiecznych
Od 1 stycznia 2025 roku rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 5 listopada 2024 roku, znosi dotychczasowe zwolnienia z ewidencji dla niektórych odpadów niebezpiecznych. Oznacza to, że przedsiębiorcy wytwarzający nawet minimalne ilości takich odpadów będą zobowiązani do ich rejestrowania w systemie BDO. Dotyczy to m.in. odpadów o kodach:
- 13 02 08* – inne oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe
czyli oleje powstające w warsztatach mechanicznych, warsztatach naprawy pojazdów – np. z wymiany oleju silnikowego, oleje z utrzymania w ruchu maszyn i urządzeń produkcyjnych w przemyśle, przeterminowane oleje;
- 15 01 10* – opakowania zawierające pozostałości substancji niebezpiecznych lub nimi zanieczyszczone
czyli puszki po farbach, baniaki i beczki po olejach, butelki i słoiki po chemikaliach (kwasy, zasady, substancje organiczne i nieorganiczne) np. po rozpuszczalnikach, paletopojemniki (mauzery, DPPL) po np. wodorotlenku sodu, worki po nawozach, plastikowe butelki po środkach czystości (np. wybielaczach, środkach dezynfekujących, silnych środkach czystości, środkach do udrażniania rur), tuby i butelki po niektórych farbach do włosów i ich składnikach;
- 16 02 13* – zużyte urządzenia zawierające niebezpieczne elementy inne niż wymienione w 16 02 09 do 16 02 12
czyli: świetlówki, lampy sodowe, żarówki energooszczędne;
- 16 06 03* – baterie zawierające rtęć
czyli baterie usunięte ze starych (starszych niż 10 lat): wykrywaczy metalu, rozruszników serca, aparatów słuchowych, urządzeń elektronicznych – obecnie stosowanie tego typu baterii jest zakazane.
Wprowadzenie tego obowiązku ma na celu zwiększenie kontroli nad gospodarką odpadami niebezpiecznymi oraz minimalizację ich negatywnego wpływu na środowisko.
Podwyżka opłaty rocznej i rejestrowej w BDO – nowe stawki od 2025 roku
Zmianą, która dotknie wszystkich przedsiębiorców wpisanych do rejestru BDO jest podwyżka opłaty rocznej i rejestrowej. Podyktowana jest ona m.in. rosnącymi kosztami utrzymania, prowadzenia i rozwoju BDO.
Od 2025 r. stawki opłaty za BDO wyniosą:
- 200 z dla mikroprzedsiębiorców (podwyżka ze 100 zł),
- 800 zł dla pozostałych przedsiębiorców (podwyżka z 300 zł).
Podwyżka została uzasadniona w projekcie rozporządzenia. Ministerstwo Klimatu wskazuje, że od 2018 roku stawki nie były aktualizowane, a skumulowana inflacja w tym czasie wyniosła 43,9%. Wzrosły także koszty utrzymania i rozwoju systemu BDO, co wpłynęło na ograniczenie środków niezbędnych do jego sprawnego funkcjonowania.
Nowe stawki uwzględniają wzrost kosztów zarówno po stronie marszałków województw, jak i budżetu państwa. Opłaty za rejestrację oraz prowadzenie rejestru, pobierane przez marszałków województw, stanowią dochód budżetów wojewódzkich (35,65%) oraz budżetu państwa (64,35%)
Przypomnijmy, że termin wniesienia opłaty rocznej za dany rok kalendarzowy upływa wraz z końcem lutego, będzie to więc 28 lutego 2025 roku. W tym terminie należy wnieść opłatę roczną w nowej wysokości. Ci, którzy wpisują się po raz pierwszy do BDO, muszą wnieść opłatę rejestrową.
Jeżeli przedsiębiorca nie wniesie opłaty rocznej BDO, zostanie wykreślony z rejestru. A to w konsekwencji może prowadzić do nałożenia na niego kary, za to że prowadzi działalność gospodarczą bez wymaganego wpisu do BDO.
Od kiedy będzie możliwość elektronicznego wystawiania DPR-ów i EDPR-ów?
W 2025 r. nie będzie możliwości wystawiania dokumentów DPR i EDPR w systemie BDO. Wprowadzenie Modułu Potwierdzeń, który miał pozwalać na cyfrowe generowanie tych dokumentów, zostało przesunięte na 1 stycznia 2027 r. Od tej daty przedsiębiorcy zyskają możliwość elektronicznego wystawiania DPR-ów i EDPR-ów dla opakowań i produktów oraz zaświadczeń dla sprzętu elektrycznego i elektronicznego oraz dla baterii i akumulatorów.
W latach 2025-2026 dokumenty potwierdzające recykling nadal będą wystawiane w formie papierowej.
Reasumując z obowiązku prowadzania ewidencji w systemie BDO będą musiały wywiązać się wszystkie podmioty, które w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej wytworzą odpad niebezpieczny. To np. warsztaty samochodowe, niektóre gabinety kosmetyczne i salony fryzjerskie, warsztaty stolarskie, świadczący szeroko pojęte usługi serwisowe, prowadzący warsztaty zajęciowe np. ceramiczne, malarskie, świadczący usługi porządkowe, remontowe. Wszystkie te i tego typu podmioty zobowiązane będą do wypełniania obowiązków z zakresu gospodarki odpadami. Będą musiały prowadzić ewidencję odpadów w systemie BDO.
Opracowała
Karolina Grzelec – Kierownik Działu Silnik Prawny
Kancelaria Prawna Viggen Sp.j
Mariusz Miąsko, Małgorzata Miąsko